Wakker en waakzaam zijn bij gevaar en onraad
Het gevaar lag letterlijk op de loer
Wakker en waakzaam zijn bij gevaar en onraad, was voor het overleven van de mensheid net zo belangrijk als slaap. Kwamen vroeger de gevaren voornamelijk van buitenaf, tegenwoordig komen deze vaak ‘van binnenuit.’ Hoewel we niet meer in de natuur leven, maar in veilige huizen, voelen we ons niet altijd veilig. Gevaren laten zich namelijk ook verbeelden. ‘Wat als ik morgen weer niet goed slaap? Mijn tekst vergeet? Te laat kom? Ontslagen wordt?
Zonder specifieke taak of afleiding, kunnen we onszelf allerlei gevaren verbeelden. En in de stilte van de nacht, worden kleine dingen snel groot. Denkbeeldige gevaren, kunnen ons wakker en waakzaam houden, omdat ze op ons brein eenzelfde invloed hebben, als werkelijke gevaren.
> Lees hier meer over slapen in vroeger tijden
In de winter sliep men bifasaal, dat wil zeggen, in twee afzonderlijke delen. Het eerste deel noemde men ‘de eerste slaap.’ Het duurde zo’n vier tot vijf uur en bestond uit drie slaapcycli. In het vorige hoofdstuk van het Slaapcursus E-book, hebben we gezien dat voor volwassen mensen deze kernslaap alle wezenlijke ingrediënten van de slaap bevat. Ervan uitgaande dat men vanaf de late herfst tot aan het vroege voorjaar gemiddeld rond een uur of zeven in de avond sliep, voltrok de kernslaap zich dus in de uren voor middernacht. De traditionele uitdrukking “de uren voor twaalf uur tellen dubbel”, krijgt hiermee een historische betekenis.
We gaan er gemakkelijk aan voorbij, maar in de oertijd was wakker en waakzaam zijn bij gevaar en onraad net zo belangrijk om te overleven als slaap
Dit artikel “Wakker en waakzaam zijn bij gevaar en onraad” is afkomstig uit het Slaapcursus E-book.
“Slecht slapen is een 24-uurs-probleem, dat vraagt om een 24-uurs oplossing,” aldus Rob de Ron. Hij is slaaponderzoeker en schrijver van het Slaapcursus E-book. Daarnaast is hij yoga nidra docent en heeft hij meerder luisterboeken met yoga nidra slaapmeditaties ingesproken.
Nadat zijn vrouw slaapproblemen kreeg en hij de gevolgen van dichtbij meemaakte, ontwikkelde Rob de Ron de eerste Nederlandse Slaapcursus. Wil je ook deelnemen? Bekijk dan de cursusagenda voor de eerstvolgende slaapcursus in jouw buurt.
Je kunt het slaapcursus E-book en de luisterboeken eenvoudig bestellen en downloaden op je favoriete digitale apparaat. Zo heb je ze altijd en overal bij de hand.
De kernslaap
In die begintijd van de menselijke evolutie, sliepen we niet in veilige huizen, maar in de vrije natuur. Verschillende gevaren lagen letterlijk op de loer. Het is daarom dat in de eerste slaapcycli alle slaapfases meerdere malen vertegenwoordigd zijn. Het is alsof moeder natuur dacht “als er onverwacht iets gebeurt en we kunnen niet verder slapen, dan hebben we het belangrijkste in ieder geval binnen!”. We noemen de eerste drie cycli daarom ook wel de kernslaap. Ook het gegeven dat we om de 90 minuten even balanceren op de grens tussen waken en slapen, kunnen we verklaren uit het feit dat ons slaappatroon uit lang vervlogen tijden stamt.
Wakker en waakzaam zijn bij gevaar en onraad
Op het moment dat onze voorouders in de vrije natuur in slaap vielen, waren ze zeer kwetsbaar. Tijdens hun slaap verloren ze de mogelijkheid om te reageren op bedreigingen en noodsituaties. Blootgesteld aan allerlei gevaren zou het daarom onverantwoord zijn om acht uur aaneengesloten te slapen en volkomen afwezig te zijn. Door elk anderhalf uur een beetje wakker worden, kon de oermens eventuele onraad waarnemen. Voor de veiligheid was het van belang om bij onraad snel wakker en waakzaam te zijn. De dimmer van ons brein doet er weliswaar lang over om van wakker en waakzaam naar rust en slaap te bewegen, maar de omgekeerde weg, van rust en slaap naar wakker en waakzaam, kost bij gevaar maar weinig tijd.
Gevaar en onraad wordt ’s nachts als eerste opgemerkt door onze oren
we nu eenmaal geen nachtdieren zijn, hebben we in de duisternis weinig aan onze ogen, maar wel veel aan onze oren! Ook als we niets zien, kunnen we wel horen. Het oor is het laatste zintuig dat gaat slapen en het eerste dat wakker wordt. Aan het eind van elke slaapcyclus, dus om de anderhalf uur, luisteren we. Een krakend takje, huilende wolven, een dreigend onweer, het oor waarschuwt ons bij onraad en slaat als eerste alarm. Dit ontwaken en luisteren gebeurt vaak zonder dat je dit merkt.
Artikel: ‘Wakker en waakzaam zijn bij gevaar en onraad.’ Categorie: Nachtrust.
Wist je dat…
…het woord ‘alarm-clock’ is samengesteld uit het Italiaanse all’arma’ dat ‘te wapen’ betekent? In geval van nachtelijk onraad werd deze kreet geroepen. Men maakte daarbij zoveel mogelijk kabaal, om iedereen zo snel mogelijk in een staat van hoge arousal te brengen. Ook de huidige ‘all arma clock’ kan ons met zijn scherpe, repeterende signaal direct in staat van paraatheid (en chagrijn) brengen!
Afbeelding bij ‘Wakker en waakzaam zijn bij gevaar en onraad (Categorie Nachtrust).’
Hendrick Goltzius (1585-1617): “Onrust des herten craet wacker, de pleyter verstijft door angstige sorge, die den soeten slaap verdrijft.” De tekst is in Oud Nederlands en Latijn onderaan de afbeelding te lezen. Niet alleen dreigend en werkelijk gevaar kunnen ons wakker houden, maar ook ongerustheid en angst voor de dag van morgen.
Wakker en waakzaam zijn door denkbeeldige gevaren
Je oren behoeden je dus voor onraad, maar ze kunnen je ook uit de slaap houden! Wie ligt er niet af en toe wakker van een snurkende kamergenoot, een zoemende mug of luidruchtige buren? Maar ook zonder storende geluiden kun je ongewenst wakker liggen. Je hersenen kunnen zich namelijk ook vervelende, gevaarlijke situaties herinneren of voorstellen. Ook de vermeende gevaren en moeilijke momenten van morgen, kunnen je uit de slaap houden.
Je brein slaat zowel alarm bij werkelijke als vermeende gevaren
Ondanks het feit dat onze slaapplek veiliger en comfortabeler is dan in de prehistorie, zijn er ook in onze moderne samenleving nog genoeg factoren die onze slaap negatief kunnen beïnvloeden. Zo kunnen zorgen over de dag van morgen je net als een acuut en werkelijk gevaar waakzaam houden. Wanneer je jezelf ongerust maakt over een examen, een bezoek aan de huisarts, een presentatie of een andere spannende gebeurtenis, kan je dit net zo’n gevoel van onveiligheid geven. Zelfs het idee dat je vannacht weer niet zult slapen of dat je acht aaneengesloten uren moet slapen, kan je angstig maken. Je arousalniveau gaat zowel bij werkelijke als bij vermeende gevaren omhoog, waardoor je er langer over doet om in te slapen, midden in de nacht wakker wordt en de slaap niet meer kunt vatten, of licht en oppervlakkig slaapt.
Categorie: Nachtrust. Artikel: ‘Wakker en waakzaam zijn bij gevaar en onraad.’
Zorgen over de dag van morgen kunnen ons net als werkelijk gevaar wakker en waakzaam houden. Zelfs het idee dat je vannacht weer niet zult slapen of dat je 8 aaneengesloten uren moet slapen, veroorzaakt in je brein eenzelfde stress reactie als écht gevaar en onraad
Particulier (→)
De Slaapcursus duurt één dag en wordt o.a. gegeven in Amsterdam en Amersfoort (→).
Zakelijk (→)
Volg met je bedrijf, instelling of organisatie een slaaplezing of slaapworkshop (→).
Rob de Ron (→)
Goed slapen leek hem de normaalste zaak van de wereld. Tot zijn vrouw slaapproblemen kreeg (→).
Reviews (→)
Ik was bang om naar bed te gaan (→) en ben toen de slaapcursus gaan volgen. Nu slaap ik best goed.
Arie Boomsma (→)
Arie Boomsma (→) spreekt slaaponderzoeker Rob de Ron (→) voor zijn Podcast over Routine (→)
Catelijne Elzes (→)
Schrijfster van ‘Van dit Boek ga je Beter Slapen’ (→), Catelijne Elzes (→) neemt deel aan de Slaapcursus en schrijft daarover in ‘Flow’ (→)
Erik Scherder (→)
Hoogleraar Erik Scherder (→) en slaaponderzoeker Rob de Ron (→) tijdens het slaapcongres van de VU in Amsterdam (→).
Sophie Hilbrand (→)
Sophie Hilbrand (→) neemt deel aan een Yoga Nidra (→) slaapmeditatie tijdens de slaapcursus. Bekijk hier de aflevering (→)
Arie Boomsma in gesprek met Rob de Ron
Arie Boomsma spreekt voor zijn Podcast over Routine (→) met slaaponderzoeker en Yoga Nidra (→) docent Rob de Ron (→). Rob gelooft niet zo zeer in lijstjes met dingen die je moet doen om beter te slapen. De winst zit volgens hem in hoe je overdag leeft en of je de moed hebt om te rusten. Alles over sleutelslaapjes, scharniermomenten, ochtendmensen, avondmensen, slechte slapers en het verschil tussen rusten en slapen. Naar de Podcast (→)
♦ Er is inmiddels een 2e podcast gemaakt over slapen op een onbekende plek. Naar de Podcast (→)
De Yoga Nidra slaapmeditaties die Rob de Ron voor zijn vrouw maakte, vormen nog steeds een belangrijk onderdeel van de slaapcursus
Slaapcursus.nl (→) Yoga Nidra op YouTube (→).
Wil je het eens proberen? Zoek dan een plek waar niets of niemand je stoort en je jezelf veilig en op je gemak voelt. Je gaat op je rug liggen met de armen en benen enigszins gespreid. Wil je eerst meer lezen over deze houding waarin je Yoga Nidra (→) beoefent? Lees dan hier verder (→).
Yoga Nidra op YouTube (→)
Op Youtube vind je de Yoga Nidra slaapmeditaties ‘Links-Rechts’ in 3 varianten: 15 minuten, 20 minuten en 25 minuten. Deze kun je ook vinden op luisterboek nr. 3 (→). Zowel de oefeningen op YouTube als op de luisterboeken zijn ingesproken door Rob de Ron (→).
Yoga Nidra YouTube (→) is een onderdeel van de Slaapcursus (→). Naar YouTube (→)
Volgens slaapprofessor Eus van Someren (→) moeten we de slapeloze mens dankbaar zijn, omdat deze in de oertijd het vuurtje brandende hield. Dit keer mag jij rustig gaan liggen en de ogen sluiten, dan houd ik het vuurtje brandende …
De Yoga Nidra (→) slaapmeditaties op YouTube (→) en de luisterboeken (→) zijn ingesproken door slaaponderzoeker Rob de Ron (→)