
Waken, slapen en dromen zijn drie bewustzijnstoestanden
Een tikkende metronoom in de hersenstam
Waken, slapen en dromen zijn drie bewustzijnstoestanden die voor een belangrijk deel worden geregeld door een klein gebiedje in de hersenstam. Om te weten hoe ons brein er voor zorgt dat we ’s nachts diep, licht of niet goed slapen, dat we dromen en dat we overdag suf of juist alert zijn, moeten we dan ook diep in ons brein duiken. Daar vinden we de formatio reticularis, dat als een snelle of langzaam tikkende metronoom hersenimpulsen van verschillende frequenties geeft, die bepalen of we waken, slapen of dromen.
> Lees hier meer over de formatio reticularis
De formatio reticularis, het slaap waakcentrum van ons brein, zorgt samen met een aantal andere hersenmechanismen voor een dagelijks terugkerend 24-uursritme van activiteit en rust. De geleidelijkheid waarmee ons zenuwstelsel van een wakkere naar een slaperige bewustzijnstoestand overgaat, is evolutionair goed geregeld. Daardoor kunnen we ons voorbereiden op onze slaap, door een veilige en comfortabele plek te zoeken. Gelukkig maar, want stel je eens voor dat je pardoes in slaap zou vallen, terwijl je achter het stuur zit, langs een diepe afgrond loopt, of net een hete pan soep op tafel zet …
Drie duidelijk te onderscheiden bewustzijnstoestanden, waken, slapen en dromen, worden geregeld door een klein gebied in de hersenstam, evolutionair gezien het oudste deel van ons brein
Dit artikel “Waken, slapen en dromen zijn 3 bewustzijnstoestanden” is afkomstig uit het Slaapcursus E-book.
“Slecht slapen is een 24-uurs-probleem, dat vraagt om een 24-uurs oplossing,” aldus Rob de Ron. Hij is slaaponderzoeker en schrijver van het Slaapcursus E-book. Daarnaast is hij yoga nidra docent en heeft hij meerder luisterboeken met yoga nidra slaapmeditaties ingesproken.
Nadat zijn vrouw slaapproblemen kreeg en hij de gevolgen van dichtbij meemaakte, ontwikkelde Rob de Ron de eerste Nederlandse Slaapcursus. Wil je ook deelnemen? Bekijk dan de cursusagenda voor de eerstvolgende slaapcursus in jouw buurt.
Je kunt het slaapcursus E-book en de luisterboeken eenvoudig bestellen en downloaden op je favoriete digitale apparaat. Zo heb je ze altijd en overal bij de hand.
Vonkjes van verstand
Hoe vreemd het ook klinkt, in ons lichaam en hoofd vonkt het voortdurend. Cellen die deze elektriciteit opwekken noemen we neuronen. Neuronen kunnen door stroomstootjes met elkaar communiceren. Zo staan de verschillende hersenfuncties met elkaar in verbinding en is er een voortdurende uitwisseling van informatie tussen ons lichaam en ons hoofd mogelijk. Een neuron noemen we ook wel een zenuwcel. Ons zenuwstelsel is dus eigenlijk een vonkend elektriciteitsnetwerk dat als een world wide web razendsnel informatie kan uitwisselen. Ons brein is in deze vergelijking de elektriciteitscentrale of ‘main computer’.
Wist je dat…
…de prefrontale cortex uitgeschakeld is en dus nog slaapt wanneer we dromen, terwijl de rest van ons brein wakker is? Daardoor kunnen we weliswaar zien, praten en emoties ervaren, maar logisch denken, gedragsbeheersing en tijdsbesef ontbreken. Daardoor spelen we in onze dromen vaak een ongewone hoofdrol in een schijnbaar ongerijmde en absurde film.

Afbeelding 1 bij artikel ‘Waken, slapen en dromen zijn 3 verschillende bewustzijnstoestanden.’
In dit filmpje zie je niet alleen de werking van de neuronen, maar aan het eind van het filmpje ook de breinflitsen die vanuit de hersenstam ontstaan en bepalen of je wakker bent, droomt of slaapt.
Waken, slapen en dromen
Het gebied dat de hersengolven veroorzaakt ligt in een gebied in de hersenstam. Dit gebied, dat we de formatio reticularis noemen, geeft als een tikkende metronoom hersenimpulsen van verschillende frequenties. Die frequentie kan variëren van één tot wel veertig impulsen per seconde. Deze impulsen veroorzaken een golfbeweging in je brein. Deze golfbewegingen noemen we hersengolven. Wanneer we het aantal hersengolven tellen die door de impulsen van de formatio reticularis worden veroorzaakt, kunnen we vertellen of iemand slaapt, droomt of wakker is en in welke mate.
Wanneer één tot vier hoge hersengolven per seconde worden waargenomen, spreken we van een diepe slaap. Deze fase duurt ongeveer twintig minuten. Het energieverbruik is zo laag dat ons brein in deze fase amper genoeg elektrische spanning produceert om te bewegen. Ons lichaam ligt vrijwel stil en zelfs onze ogen bewegen niet meer. Er is nog net voldoende spanning om ons hart kalm te laten kloppen en het middenrif rustig te laten bewegen zodat we ademen. Wanneer we vier tot zeven hersengolven per seconde tellen, spreken we van een lichte slaap, en bij precies acht hersengolven spreken we van een droomfase. Omdat in deze fase de ogen wel bewegen, noemen we dit ook wel de REM-fase, wat staat voor Rapid Eye Movement.
Categorie: Hersenen en slaap Artikel: ‘Slapen, waken en dromen.’ Auteur: Rob de Ron.
We mogen dan geen absolute controle hebben over de kwaliteit van waken, slapen en dromen, we kunnen er wel degelijk invloed op uitoefenen
Workshop zakelijk
Volg met je bedrijf, instelling of organisatie een (online) slaapworkshop of slaaplezing.
Slaapcursus particulier
De Slaapcursus duurt één dag en wordt o.a. gegeven in Amsterdam en Amersfoort.
Rob de Ron
Goed slapen leek hem de normaalste zaak van de wereld. Tot zijn vrouw slaapproblemen kreeg.
In de media
Presentatrice Mirthe van der Drift interviewt slaaponderzoeker Rob de Ron op NPO Radio 1.
Zalig geslapen
Bedankt voor de geweldige slaapcursus. Ik ben nu een week verder en heb de hele week zalig geslapen. Naar reviews >
Als een blok geslapen
Er heeft zich een klein wonder voltrokken: ik heb voor het eerst sinds maanden als een blok geslapen! Naar reviews >
Ik slaap weer
Ik ben ontzettend blij dat ik sinds 1,5 week weer slaap en mij fitter voel. Ik wil je hartelijk bedanken, ik was eigenlijk ten einde raad. Naar reviews >
6 Uur doorgeslapen
Voor het eerst in bijna 30 jaar heb ik een paar nachten achter elkaar meer dan zes uur doorgeslapen. Ik ben blij dat ik deze slaapcursus tegenkwam. Naar reviews >

Afbeeldingen bij het artikel ‘Waken slapen en dromen zijn drie bewustzijnstoestanden.’
Boven: De Middagrust (naar Millet) (1890-1891) Vincent van Gogh (1853-1890) Musee d’ Orsay, Parijs
Onder: William Sidney Mount (1807-1868). Boys Caught Napping in a Field (1848). Brooklyn Museum, New York.