Melatonine productie en een ‘normaal’ slaappatroon wisselt met de leeftijd

Melatonine productie daalt drastisch rond de pubertijd

Je slaappatroon blijft voortdurend veranderen. Dat jouw slaap niet overeenkomt met vijf mooie slaapcycli die zichzelf moeiteloos aaneen weven tot een ononderbroken periode van acht uur, is begrijpelijk. Bij baby’s, peuters en kinderen is de afgifte van groei- en herstelhormonen in de diepe slaap het grootst. Daarom zullen zij vaker en langer in deze fase verkeren dan volwassenen. In de pubertijd, wanneer het lichaam in grote mate volgroeid is, hebben ze dus minder groeihormonen nodig. Rond de pubertijd zien we dan ook de eerste grote veranderingen in de slaapgrafiek ontstaan (zie afbeelding 2).

Wist je dat …

… mannelijke zaad minder actief wordt onder invloed van melatonine? Melatonine heeft invloed op de voortplanting. Dat geldt voor mens en dier. De vruchtbaarheid wisselt van seizoen tot seizoen, logisch, want het is belangrijk in welk jaargetijde de jongen geboren worden. Melatonine houdt als het ware de vruchtbaarheidskalender bij. In de wintermaanden, wanneer het soms 16 uren donker, is de melatonine productie hoger dan in de zomer, wanneer het maar 8 uren donker is.  Zo werkt elk seizoen, al naar gelang de draagtijd van het dier, de melatonine productie remmend of  stimulerend op de voortplanting.

Afbeelding 1 bij artikel ‘Melatonine productie en een normaal slaappatroon zijn per leeftijd anders.’

Na de pubertijd, wanneer het lichaam is volgroeid, neemt de afgifte van melatonine en het groeihormoon drastisch af. Dit heeft veel invloed op de slaap, zoals veel ouders van kinderen in deze leeftijd merken.

Afbeelding 2 bij artikel ‘Melatonine productie en een normaal slaappatroon veranderen naarmate je ouder wordt.’

Rond de pubertijd zien we dan ook de eerste grote veranderingen in de slaapgrafiek ontstaan.

Melatonine, het signaal om je voor te bereiden op de slaap

De melatonineproductie wordt in gang gezet door de biologische klok wanneer het donker wordt. Toch noemen we melatonine niet het hormoon van de slaap, maar van de nacht. Bij nachtdieren is melatonine productie namelijk het signaal om wakker te worden. Bij mensen geeft melatonine daarentegen het signaal om het rustig aan te doen en je voor te bereiden op de slaap.

Melatonine productie bepaalt naast ons dag- en nachtritme ook het menselijk voortplantingsritme. In de pubertijd daalt de productie van melatonine drastisch, zoals je in de grafiek kunt zien, om de geslachtsrijping bij jonge mannen en vrouwen te stimuleren. Dit verklaart waarom in de pubertijd het slaap- waakritme sterk verandert. Omdat het puberlichaam grotendeels volwassen is, neemt in deze levensfase bovendien de productie van het menselijk groeihormoon (HGH) af.

De noodzaak van de diepe slaap, de fase waarin de afgifte van HGH een piek bereikt, neemt tijdens de pubertijd daardoor af (zie afbeelding 1). Dat heeft gevolgen voor het slaappatroon (zie afbeelding 2). Nu zowel de productie van HGH als melatonine afnemen, brengen we steeds meer slaaptijd door in de tweede slaapfase. De cycli zijn minder diep en de kans op ontwaken is groter. Vanuit de oertijd bezien is dit niet zo vreemd. Nu de jongvolwassenen geslachtsrijp zijn en zelf een gezin kunnen stichten, zijn ze niet langer degenen waarover gewaakt moet worden, maar zijn ze zelf de wakers geworden.